وحدت به معنای حذف مذاهب نیست/ اهانت به یکدیگر بر آتش فتنه می‌دمد

حوار مع مركز أفاق للدراسات والأبحاث: مشكلة الأديان تتشكل في الخطاب الفقهي ثمن الحرية أمثل الأساليب في عمليّة تهذيب النفس مزايا الشباب العمل سرّ النجاح العبادة وعيٌ وانفتاح لا جهل وانغلاق اقتناء أصنام الأمم البائدة المفاهيم الدينية بين وجوب الاعتقاد وحرمة الانكار البناء الاعتقادي بين الاجتهاد والتقليد

بحث

تكريم الإنسان

أرسل حوارك جميع الحوارات
س » هل ممكن إثبات وحيانية القرآن وعدم تحريفه من خلال مضمونه؟ ج » إن الوحي الإلهي في عملية وصوله إلى البشر يحتاج إلى مرحلتين أساسيتين ليصلح كمصدر معصوم وعلى البشر الانقياد له، وهما: المرحلة الأولى: مرحلة التلقي عن الله تعالى، بمعنى أنه حقاً وحي نزل من قِبل الله تعالى على رسول الله (ص). المرحلة الثانية: مرحلة الصدور عن النبي (ص) والوصول إلينا سالماً من التحريف. أما بالنسبة إلى المرحلة الثانية، أعني إثبات صحة صدوره عن رسول الله (ص) وعدم تعرضه للتحريف من بعده. فتوجد عشرات الدراسات والكتب والمصادر التي تؤكد على عدم تعرض القرآن الكريم للتحريف، وقد بحثنا هذا الأمر بشكل مفصل وأقمنا أدلة كثيرة على أنّ هذا القرآن هو عين القرآن الذي جمعه النبي (ص) ودونه وانتشر بعد ذلك بين المسلمين جيلاً بعد جيل، راجع كتابنا "حاكمية القرآن الكريم": الرابط https://al-khechin.com/article/632 أما بالنسبة للمرحلة الأولى، أعني إثبات وحيانية الكتاب وأنه ليس مختلقاً من النبي (ص) أو من وحي الخيال، فهو أمر نستطيع التوثق منه بملاحظة العديد من العناصر التي - إذا ضمت إلى بعضها البعض - تورث الإنسان اليقين بأن هذا الكتاب لا يمكن إلا أن يكون وحياً من الله تعالى، وهذه العناصر كثيرة وأهمها: أولاً: ملاحظة المنظومة المعرفية المتكاملة والرؤية الكونية والوجودية المتماسكة التي جاء بها القرآن، ففي عصر عرف بالجاهلية والخواء الفكري، يأتي محمد (ص) بكتاب يمثل منعطفاً تاريخياً بما يتضمنه من تأسيس معرفي لرؤية فكرية جديدة، إن فيما يتصل بالخالق وصفاته وعلاقة المخلوق به، أو رحلة المبدأ والمعاد، أو يتصل بالكون ودور الإنسان فيه، أو ما ما تضمنه من نظام اجتماعي وأخلاقي وروحي، وعلى القارئ الموضوعي للقرآن أن ينظر إليه نظرة واسعة وشمولية ولا يغرق في بعض الجزئيات المتصلة ببعض الآيات المتشابهة التي أشكل عليه فهمها بما يحجب عنه ما رسالة القرآن الحقيقية. وأنصحك بقراءة كتاب "وعود الإسلام" للمفكر والفيلسوف الفرنسي روجيه غارودي في هذا الشأن، وكتاب "الإسلام كبديل" للمفكر الألماني مراد هوفمان. ثانياً: نظم القرآن، فإنّ كل منصف أمعن ويمعن النظر والتأمل والتدبر في آيات القرآن، لا مفر له من الاذعان أنّه أمام نصٍّ عظيم ومتميّز في تماسكه وتناسق موضوعاته وعلو مضامينه، وعمق معانيه، والقوة في حججه وبراهينه، والبلاغة العالية في أسلوبه المتميز عن النثر والشعر، وفي ألفاظه وجمله وتراكيبه مما يأخذ بالألباب والعقول. وسوف لن يتوانى عن الإقرار بأنّ هذا الكتاب هو - كما وصف نفسه - قول فصل: {إِنَّهُ لَقَوْلٌ فَصْلٌ وَمَا هُوَ بِالْهَزْلِ} [الطارق 13- 14] خالٍ من التناقض والاختلاف، {وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا} [النساء 82] وأنه لا يأتيه الباطل من بين يديه ولا من خلفه. باختصار: إنّ في آيات القرآن الكريم كيمياءً خاصة وروحاً عجيبة وعذوبة فائقة الجمال وقوة بيانية ومضمونية لا تضاهى، ولا شك أنّ من وطّن النفس على اتباع الحق وأصغى إلى آيات الكتاب بمدارك العقل ومسامع القلب سوف يرى فيها جاذبية ونورانيّة مميزة وروحانية عالية، كما أنّ فيها نُظماً راقية ومتقدمة لا يمكن أن تبلغ قوّتها وعمق مضامينها وتدفق معانيها أي نصوص أخرى. وهذا في الوقت الذي يدل على إعجاز القرآن فهو يدل أيضاً على عدم تعرضه للتحريف. وإنّ الجاذبيّة المذكورة لآيات القرآن الكريم هي مما اعترف بها البلاغاء العرب وكثير من الحكماء من المسلمين وغيرهم، ولم يجرؤ فطاحلة الشعراء والأدباء من العرب أن يعارضوه بطريقة جديّة ذات قيمة رغم تحديه لهم ودعوتهم إلى معارضته، قال سبحانه: {قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآَنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً} [الإسراء 88] وما هذا إلا دليل على قوة القرآن وعدم وجود أية ثغرة فيه أو زيادة أو نقيصة. ثالثاً: ملاحظة صفات الشخصية (ص) التي جاءت بهذا الكتاب، فهو شخص أمّي لم يدرس عند أحد ومع ذلك أتى بهذا القرآن بكل ما يتضمنه من تناسق مبدع ومضمون روحي ومعرفي غير مسبوق، وكذلك ملاحظة سيرته وأقواله وسلوكه الشخصي وخصائصه الذاتية التي تؤكد على تمتعه بأعلى درجات النزاهة والصدقية والطهارة، ومعلوم أنّ حياة الإنسان هي أهم مختبر لصدقية طروحاته ومقولاته، ويلي ذلك دراسة مشروعه الثقافي والحضاري وما تتضمنه رسالته من معارف ومفاهيم لم يعرف الإنسان عنها إلا القليل، ويلي ذلك ملاحظة إنجازاته وحجم التأثير والتغيير الذي أحدثه في المجتمع، والمقارنة بين ما جاء به وبين الموروث الثقافي في السائد في مجتمعه أو الذي جاءت به الكتب الأخرى، فإنّ البشر مهما كان عبقرياً لا يتسنى له أن يخرج عن الموروث الثقافي الذي يحكم بيئته الاجتماعية، فعندما ترى شخصا قد أوجد انقلاباً حضارياً معتمداً على منظومة فكرية وثقافية لا تمت بصلة إلى المستوى الثقافي لمجتمعه، فهذه القرائن وسواها قد تورث اليقين بصدقيته، أأسميتها معجزة أم لم تسمها. رابعاً: أما بعض التفاصيل مثل قضية طول عمر الإنسان، أو قضية يأجوج ومأجوج، أو غيرها، فهي قضايا تسهل الإجابة عليها، ولا أعتقد أنها تشكل معضلة كبيرة، إذا أخذنا بعين الاعتبار أمرين: الأول: أن التجارب العلمية لا تزال تفاجئنا كل يوم بجديد وأنّ ما قد نخاله اليوم غير معقول قد يصدقه العلم بعد غد. الثاني: إنّ فهم الكتاب وآياته، ليس محكوماً بالقراءة العرفية اللغوية، وأنّ ثمة مجالاً للقراءة الرمزية – على الأقل – بالنسبة لصنف من الآيات القرآنية.
س » هل صحيح إن الإسلام الحنيف لم يسمح لغير الفقهاء بالإفتاء الشرعي ، ولكن الكلام في العقيدة والمسائل الثقافية هو حقٌَ للجميع ، ولكن لابد أن يكون الكلام عن علم ومعرفة ؟ ج » إن الافتاء بغير علم أمر مبغوض عقلا وشرعا، قال تعالى: وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنَّ السَّمْعَ وَالْبَصَرَ وَالْفُؤَادَ كُلُّ أُولَٰئِكَ كَانَ عَنْهُ مَسْئُولًا (الإسراء ٣٦) ولا يفرق الحال في مبغوضية وكراهية الكلام بغير علم بين الفقه والعقيدة والتاريخ وغيرها من العلوم. ولا يجوز للإنسان، في كل ما لا يملك معرفته، أن يتحدث بضرس قاطع فيه. وبالتالي فإن على الجاهل أن يتعلم ويرجع إلى العالم. والرجوع إلى العالم، هو أيضا أمر عقلاني جرت عليه سيرة العقلاء، وقد أرشد إليه الشارع في قوله تعالى: ۚ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (النحل ٤٣) أجل، إذا كان ثمة فارق بين الحقل الفقهي والحقل العقدي، فليس لانه يحرم في الفقه الإفتاء لغير الفقهاء بينما في العقيدة يجوز ذلك لغير الفقهاء؛ كلا، إن كان ثمة من فارق، فهو أن على الإنسان في المجال العقدي أن يكون مجتهدا في أمهات قضايا العقيدة ولا يجوز له التقليد خلافا للمجال الفقهي حيث يجوز له التقليد، إلى غيرها من فوارق.. والله الموفق

فارسي >> مقالات

وحدت به معنای حذف مذاهب نیست/ اهانت به یکدیگر بر آتش فتنه می‌دمد

الشيخ حسين الخشن

شیخ حسین خشن با تاکید بر اینکه وحدت اسلامی به معنای حذف و کنار گذاشتن مذاهب نیست گفت: اختلاف نظر اشکالی ندارد، ولی در منطق قرآن مشکل در چند پاره شدن و تفرقه است.

گروه دین و اندیشه- محمد مظهری: ایده هفته وحدت اگرچه مربوط به پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیست و پیش از انقلاب نیز زمانی که حضرت آیت الله خامنه ای در ایرانشهر

روزگار تبعید خود را سپری می کردند اجرا شده بود، اما پس از انقلاب وجهه رسمی به خود گرفت و تبدیل به یک سیاست و راهبرد اساسی جمهوری اسلامی شد به نحوی که در اصل یازدهم قانون اساسی روی وحدت امت اسلامی تاکید شده است.

علیرغم این رویکرد جهان اسلام چند سالی است که شاهد چندپارگی و شعله ور شدن آتش فتنه مذهبی است. عده ای به نام دفاع از اهل سنت و برخی هم به بهانه دفاع از شیعه در تریبون های وابسته و مشکوک دعوت به تکفیر و تفسیق مذاهب دیگر می کنند. میلاد پیامبر عظیم الشان

اسلامی فرصتی شد که با شیخ حسین الخشن یکی از علمای روشنفکر لبنان درباره مفهوم وحدت اسلامی و اهمیت آن به گفتگو بنشینیم ورفتارهای برخی مدعیان مذاهب را آسیب شناسی کنیم. در زیر متن گفتگو می آید:

*جایگاه پیامبر اسلام در آموزه های شیعه چیست؟ برخی شیعیان را متهم می کنند که برای ائمه جایگاهی بالاتر از پیامبر قائل هستند؟ آیا چنین است؟

ما معتقدیم که رسول الله (ص) مرجعیت اول را در اندیشه و رفتار اسلامی دارد. او اصل است و بقیه فروع وی هستند. امامان و اهل بیت (ع) دین و آیین جدشان محمد مصطفی (ص) را پیروی می کنند و از سرچشمه علم او می نوشند واطاعت ما هم از ائمه بر این اساس است که خود

پیامبر مکرم اسلام بر امامت و مرجعیت علمی، معنوی و سیاسی ائمه اطهار تاکید کرده است.

اما به لحاظ فضایل مسلمانان، رسول الله برترین و والاترین مخلوق خداوند و دارای بالاترین مرتبه و جایگاه نزد پروردگار است و روایات ائمه ما هم در کنار دلایل گوناگون دیگر چنین عقیده ای را مورد تاکید قرار می دهند. لذا این تهمت که شیعیان مقام ائمه را بالاتر از پیامبر می

دانند امر باطل و رد شده ای است وهیچ پایه و اساسی ندارد.

اینکه مدعی شده اند در میان شیعیان برخی حرف هایی مطرح می شود که احتمالا معنای افضلیت ائمه یا حضرت زهرا (س) بر نبی اسلام دارد –با فرض اینکه چنین چیزی گفته شده باشد- سخن شاذ و باطلی است و هیچ یک از علمای اعلام چنین سخنانی را تایید نکرده و بلکه آن را

محکوم و رد فرموده و نوعی انحراف عقیدتی بر شمرده اند.

*برگزاری مراسم بزرگداشت برای پیامبر اسلام چگونه می تواند در تقویت وحدت اسلامی نقش داشته باشد؟ آیا اصلا ضرورتی برای چنین مراسم هایی هست؟

ما معتقدیم که پیامبر اسلام و قرآن دو عنصر اساسی به هم پیوسته و استوار برای ایجاد وحدت اسلامی هستند. ایمان به رسول الله (ص) همه ما را به رغم اختلاف مذاهب، نژادها وقومیت هایمان متحد می سازد

گفتگوی برخی یهودیان با امام علی (ع) پس از وفات پیامبر آمده: هنوز پیامبرتان را دفن نکرده درباره اش اختلاف نظر پیدا کردید! امام علی علیه السلام در پاسخ فرمود : ما درمورد آنچه از (وصایای) او رسیده بود اختلاف کردیم، نه درباره خودش؛ اما شما پس از عبور از دریا (و

غرق شدن فرعونیان) هنوز پاهایتان خشک نشده بود به پیامبر خود گفتید: برای ما هم بتی بساز همانگونه که این قوم بت پرست (اشاره به بت پرستانی است که مشاهده کردند) بت هایی دارند و موسی به شما گفت: شما مردم نادانی هستید.

لذا همه ما باید دعوت کننده به وحدت و تقریب باشیم و پیامبر را فراتر و بالاتر از اختلافات مذهبی قرار دهیم و هدایت و آموزه های آن حضرت را در زندگی روزمره مان وارد کنیم. مسلمانان که داعیه دار پیروی از پیامبرند باید در کارهای علمی، رسانه ای، هنری و تربیتی شان

شخصیت پیامبر را محور قرار دهند. اگر اهالی هنر از شیعیان و اهل سنت فیلمی درباره شخصیت رسول الله می سازند باید این فیلم بتواند اجماع مراجع شیعه و سنی را جلب کند تا بتوانند یک کار تقریب گرایانه صورت داده و به جهان اسلام خدمت کنند.

*گفته می شود اخیرا مفتی عربستان اعلام کرده برگزاری مراسم جشن و شادی به مناسبت میلاد پیامبر اعظم یک بدعت گمراه کننده است. نظر شما چیست؟

اغلب مسلمانان علیرغم اختلاف در مذاهب شان چنین اعتقادی دارند و در زمینه مشروعیت و استحباب جشن به مناسبت میلاد پیامبر کتاب ها و مقالات زیادی تالیف شده و جز گروه اندکی با این اجماع مخالفت ندارند

جشن گرفتن برای میلاد رسول مکرم اسلام اگر بدعت باشد بدعت نیکو و پسندیده ای است و نه بدعت از نوع حرام، چرا که این جشن ها با هدف زنده کردن یکی از شعائر مهم اسلام یعنی ذکر و یاد رسول الله است. ما مسلمانان باید هر روز ذکر رسول الله را زنده نگه داریم و از

هدایتش بهره مند شویم وسنتش را پاسداری و نامش را بلند بداریم همانطور که عقلای بنی بشر نام و یاد بزرگانشان را گرامی می دارند. زنده نگاه داشتن یاد بزرگان احترام به ارزش هایی است که آنها با خود داشتند و این صرفا یک عملی آیینی خشک وخالی از روح و معنا نیست.

ضمنا این صرفا نظر مکتب تشیع امامیه نیست، بلکه اغلب مسلمانان علیرغم اختلاف در مذاهب شان چنین اعتقادی دارند و در زمینه مشروعیت و استحباب جشن به مناسبت میلاد پیامبر کتاب ها و مقالات زیادی تالیف شده و جز گروه اندکی با این اجماع مخالفت ندارند. ما هم با محبت

تمام این گروه را دعوت به بازنگری در اندیشه شان می کنیم و اینکه بین بدعت در دین که حرام است و ابداع و نوآوری در تبلیغ ارزش های دینی و نشر معارف و بزرگداشت نمادها و شخصیت های دینی تمایز و تفاوت قائل شوند. خلط بین این دو امر یعنی "بدعت و ابداع" باعث شده

ایشان به این نتیجه نادرست برسند.

*معنای حقیقی وحدت اسلامی چیست؟ آیا باید تفاوت ها و تنوع ها حذف شود؟

وحدت اسلامی به معنای حذف و کنار گذاشتن مذاهب اسلامی نیست. این وحدت باید در چارچوبی باشد که مسلمانان را روی زمینه ها و محورهای مشترکی یکپارچه کند تا بتوانند بر اساس آن اختلافاتشان را مدیریت کنند. این زمینه های مشترک باید چیزهایی باشند که باعث وحدت

مسلمانان در عقیده و اساس تشریع می شوند. چرا برخی اصرار دارند این مشترکات را نبینند از ایمان به خدای واحد و رسولش گرفته تا اعتقاد به قیامت و کتاب خدا و پیامبرانی که فرستاده به ویژه که ۸۰ درصد مسائل دینی ما مشترک است و نیز اهداف و چالش های مشترک و

دشمنان مشترکی که داریم باید مد نظر باشد.

اگر از این رویکرد و بر اساس این زمینه های مشترک وارد شدیم دیگر تفاوت و اختلاف نظر نمی تواند مانع ومشکل ساز باشد. اینکه اختلاف نظر داشته باشیم اشکالی ندارد، در منطق قرآن مشکل در چند پاره شدن و تفرقه است. خداوند می فرماید: وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِیحُکُمْ.

اگر اختلاف نظر برآمده از هوا وهوس ومنافع نباشد چه بسا که باعث غنای فکری و پربارتر شدن تجارب و پیشگیری از اشتباهات باشد.

*چرا با وجود اینکه رهبر انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای اهانت به نماد ها و شخصیت های مورد احترام اهل سنت را حرام اعلام فرموده اند، برخی افراد منتسب به شیعه مخصوصا از تریبون های انگلیسی اصرار بر اهانت به اهل سنت و تکفیرشان دارند؟

این صداهایی که اصرار بر اهانت دارند از دو حالت خارج نیستند: یا مشکوک اند و توسط دستگاه های اطلاعاتی مخفی هدایت می شوند و یا جاهل اند و ضرر و خطر چیزی را که به زبان می آورند نمی فهمند

این صداهایی که اصرار بر اهانت دارند از دو حالت خارج نیستند: یا مشکوک اند و توسط دستگاه های اطلاعاتی مخفی هدایت می شوند و یا جاهل اند و ضرر و خطر چیزی را که به زبان می آورند نمی فهمند. در هر دو صورت ما با این نظرات شاذ و خارج از اجماع مخالفت قاطع

داریم و همه را به تبری از این افراد دعوت می کنیم، چراکه اینها نه فقط وجهه اهل بیت را خراب می کنند بلکه بر آتش فتنه و خونریزی بین مسلمانان و به ویژه شیعیان می دمند.

*ریشه های اختلافات تشیع و تسنن در کجاست؟

اختلافات مذاهب اسلامی جنبه های کلامی و دلایل سیاسی و تاریخی دارد و ما اگر خالصانه همه در پی وحدت مسلمانان و دفع فتنه هستیم باید ریشه ها و دلایل این اختلافات را به شکل علمی و بی طرفانه مورد بررسی قرار دهیم و برای از میان برداشتن نقاط اختلافی که بی دلیل

بزرگنمایی شده تلاش کنیم. معتقدم مسؤولیت علمای وحدتگرا سنگین است، وحدت نه شعار است، نه شعر و نه احساس. وحدت فراتر از همه اینهاست و پیش از هر چیز باید برای تقویت ریشه های اندیشه تقریب و ذوب کردن یخ ها بین مذاهب کار فکری کرد. در مرحله بعد باید کار

سازمانی با هدف آگاهی بخشی به مسلمانان و بر قراری پل های ارتباط بین بخش های مختلف امت اسلامی صورت گیرد در غیر این صورت صدای وحدت گرایان به جایی نخواهد رسید.

*نگاه علمای شیعه به اهل سنت چیست؟ اهل سنت را برادران دینی می دانند یا مانند وهابیت قائل به تکفیر مذاهب دیگرند؟

رأی مشهور نزد علمای شیعه که مورد اتفاق فقهای ماست بر این است که هر که شهادتین گفت مسلمان است و باید حقوق مسلمانی برایش قائل بود یعنی جان و مال و شرفش حرمت دارد و نفع او نفع ما و ضرر او ضرر ماست.

مقابلة أُجريت مع الشيخ حسين الخشن في 11-12-2017

رابط الموقع الإلكتروني للمقال في وكالة مهر: https://www.mehrnews.com/news/4166683/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%B0%D9%81-%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%DA%A9%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D8%AA%D8%B4-%D9%81%D8%AA%D9%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D9%85%D8%AF

اضافة تعليق